မဟာဓမၼရာဇာ ဘြဲ႔ခံ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း ခရစ္ႏွစ္ (၁၆၀၅-၁၆၂၈)သည္ ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္၏ ဒုတိယေျမာက္မင္းျဖစ္သည္။ ဖခင္ျဖစ္သူ ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီးမၿပီးျပတ္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံသိမ္းသြင္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္၍ အားထုတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္သည္။
နယ္ပယ္သိမ္းသြင္းျခင္း
ျပည္
ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီး လြန္၍ ၂ႏွစ္အၾကာ၊ ဟံသာ၀တီပ်က္သုဥ္းၿပီး ၇ႏွစ္အၾကာ ၁၆၀၇တြင္ ျပည္ကို တိုက္ခိုက္သည္။ ရွစ္လၾကာ၀န္းရံတိုက္ခိုက္၍ ၁၆၀၈အေရာက္တြင္ ျပည္ၿမိဳ႕ကိုရသည္။ ျပည္တြင္မင္းျပဳေနေသာ ရန္ႏိုင္စားကို မသတ္ပဲ ခမည္းေတာ္၏ မွာၾကားခ်က္ကို အေလးထားသည္အားျဖင့္ အသက္မွလြတ္သည္။ ျပည္မင္းႀကီးေႏွာင္း ေညာင္ရမ္းကို တိုက္ရန္လာစဥ္ ရန္ႏိုင္စားလုပ္ၾကံသျဖင့္ ေညာင္ရမ္းသက္သာရာရသည့္အတြက္ ရန္ႏိုင္စားေက်းဇူးရွိသည္ဟု မွတ္ကာ ေညာင္ရမ္းမင္းတရားႀကီးက မွာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ေတာင္ငူ
ထိုေနာက္ ၁၆၁၀အေရာက္တြင္ ေတာင္ငူ၌သီဟသူရဘြဲ႔ျဖင့္ မင္းျပဳေနသည့္ နတ္သွ်င္ေနာင္အား သြားေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။ ေတာင္ငူသားတို႔ အစြမ္းကုန္ခုခံသျဖင့္ သိမ္းပိုက္ျခင္းမျပဳႏိုင္ေပ။ ထိုစဥ္က နတ္သွ်င္ေနာင္သည္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းႏွင့္ စီးခ်င္းထိုးရန္ၾကံေသာ္လည္း ေသြးစုနာေပါက္သျဖင့္ အၾကံအစည္ အထမေျမာက္ခဲ့ေပ။ ထိုေနာက္ ညီေတာ္မ်ားႏွင့္ ဆရာေတာ္မ်ား၏ တိုက္တြန္းခ်က္ေၾကာင့္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းထံ လက္နက္ခ်အရံႈးေပးလိုက္ေတာ့သည္။ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းလည္း နတ္သွ်င္ေနာင္အား တန္းတူထား၍ လက္ခံေတြ႕ဆံုသည္။ ထိုေနာက္ ေတာင္ငူနန္းမွ မွန္ကင္းအထြတ္ခ်ကာ သာမန္ပေဒသရာဇ္လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ ထား၍ နတ္သွ်င္ေနာင္ကိုပင္ ျပန္လည္၍ ၿမိဳ႕စားအရာေပးေလသည္။ သို႔ေသာ္ ေတာင္ငူမွ မင္းညီမင္းသားမ်ားသာမက စာေပ၊ အႏုပညာ၊ လက္မႈပညာ တတ္ကၽြမ္းသူမ်ားကို အင္း၀သို႔ ေခၚခဲ့သည္။
သန္လ်င္
နတ္သွ်င္ေနာင္က သန္လ်င္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ရမ္းကားေနသည့္ ငဇင္ကာအား ေတာင္ငူကိုသိမ္းရန္ စာေစသျဖင့္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၁၂-တြင္ ေတာင္ငူကို ငဇင္ကာ တပ္မ်ားျဖင့္ သိမ္းပိုက္ကာ ေတာင္ငူနန္းေတာ္ကို မီးတိုက္ဖ်က္ဆီးသည္။ ထိုတိုက္ပြဲတြင္ နတ္သွ်င္ေနာင္၏ ညီေတာ္ျဖစ္သူ မင္းရဲေက်ာ္စြာ က်ဆံုးခဲ့သည္။ ထိုသတင္းကို ၾကားသည့္ အင္း၀တပ္မ်ား ေတာင္ငူသို႔ ခ်ီလာေသာ္လည္း ရမည္းသင္းအေရာက္တြင္ ေတာင္ငူက်၍ နတ္သွ်င္ေနာင္ သန္လ်င္သို႔ ပါၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရသျဖင့္ အင္း၀သို႔ျပန္ရသည္။ ထိုေနာက္ နတ္သွ်င္ေနာင္လည္း ငဇင္ကာႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ သန္လ်င္မွ ပုန္ကန္ေသာေၾကာင့္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း ခ်ီတက္ႏွိမ္ႏွင္းရသည္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၁၂မွ စတင္သည့္ တိုက္ပြဲမ်ားသည္ ၁၆၁၃အေရာက္မွ ေအာင္ျမင္ကာ နတ္သွ်င္ေနာင္ ႏွင့္ ငဇင္ကာတို႔ကို ကြပ္မ်က္ေစသည္။ ထိုတစ္ႏွစ္ၾကာတိုက္ပြဲမ်ားအတြင္း အင္း၀တပ္မ်ားသည္ လက္နက္အစြမ္းသာသည့္ ေပၚတူဂီတပ္မ်ားေၾကာင့္ မ်ားစြာအထိနာခဲ့ရသည္။ ဖမ္းဆီးရရွိသမွ် ေပၚတူဂီအႏြယ္တို႔ကို စာရင္းေကာက္ယူေစရာ လူ၄၀၀၊၅၀၀မွ်ရွိသည္။ ထိုသူတို႔ကို အင္း၀ေျမာက္ဖက္တြင္ အကြက္ခ်၍ ေနထိုင္ေစသည္။ ေနာင္တြင္ ဘရင္ဂ်ီမ်ား ဟုေခၚေ၀ၚၾကသည္။
တနသၤာရီ
သန္လ်င္ကို ရၿပီးေနာက္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းသည္ ဟံသာ၀တီတြင္ နန္းစိုက္ကာ ေအာက္ျပည္ေဒသ တည္ၿငိမ္ေရးကို ေဆာင္ရြက္သည္။ ေရွးဦးစြာ မုတၱမစားဗညားဒလ လာေရာက္သစၥာခံသည္။ ဗညားဓမၼရာဇာဘြဲ႔ေပးကာ မုတၱမကိုပင္ ျပန္စားေစသည္။ သို႔ေသာ္ ဆက္သသည့္ ဆင္၊ျမင္း၊ သားသမီးတို႔ကို သိမ္းယူသည္။ ေရးၿမိဳ႕စား ဗညားရံကို အနားတြင္ေခၚထားၿပီး ညီေတာ္စစ္ကိုင္း စားကို ေရးၿမိဳ႕စားအျဖစ္ ခန္႔အပ္သည္။ မိုးကာလအတြင္း ဟံသာ၀တီနန္းတြင္ စံေနခဲ့ၿပီး မိုးကုန္လွ်င္ မုတၱမသို႔ သြားရာ ညီေတာ္စစ္ကိုင္းစားအား ယိုးဒယားႏွင့္ ၾသဇာခြ ထား၀ယ္စားတို႔မွ လာေရာက္တိုက္ခိုက္ဖမ္းဆီးသြားေၾကာင္းသိရသည္။
တိုက္ပြဲမ်ားအတြင္း ၁၆၁၃အကုန္တြင္ ထား၀ယ္စား ဆင္ထက္၌ က်ဥ္သင့္၍ လြန္သည္။ ညီေတာ္စစ္ကိုင္းစားကို ျပန္ရသည္။ ထိုေနာက္ ေရးၿမိဳ႕မွေနကာ တနသၤာရီေဒသတစ္ခုလံုးကို တပ္မ်ားျဖန္႔ကာ ခ်ထားေစသည္။ ထိုတပ္မ်ားသည္ နယ္ေျမအေနအထား မကၽြမ္းက်င္သျဖင့္ ဒုကၡမ်ားေတြ႕ၾကေသာ္လည္း က်ဴးေက်ာ္လာၾကသည့္ ယိုးဒယားတပ္မ်ားကိုမူ ေအာင္ျမင္စြာတြန္းလွန္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၂၂မတိုင္မွီပင္ တနသၤာရီေဒသတစ္ခုလံုးကို လက္ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။
ဇင္းမယ္ ႏွင့္ ရခိုင္
မုတၱမတြင္ရွိေနစဥ္ ဇင္းမယ္နန္းတြင္း၌ ရႈပ္ေထြးေနေၾကာင္းသိရသျဖင့္ ဇင္းမယ္သို႔ ခ်ီတက္လုပ္ၾကံသည္။ ၁၆၁၄တြင္ စတင္ခ်ီတက္ၿပီး ၁၆၁၅တြင္ ဇင္းမယ္အေရးၿပီးစီးသျဖင့္ ဟံသာ၀တီသို႔ျပန္သည္။
ရခိုင္မင္းက ကြမ္းသီးကၽြန္းႏွင့္ အုန္းသီးကၽြန္းတို႔ကို ေတာင္းယူသျဖင့္ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သည္။ သံတြဲစားက ရြတ္ရြတ္ခၽြံခၽြံ ခုခံေသာ္လည္း အႏိုင္ရကာ လူသူဆင္ျမင္း သံု႔ပန္းမ်ားစြာ ရရွိခဲ့သည္။
သာသနာေရးႏွင့္ တိုင္းျပည္အေရးမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း
ေရႊေမာ္ေဓာေစတီ၊ မဟာေစတီ ၊ ျပင္းနတ္ဘုရားမ်ားကို ထီးေတာ္တင္လႈသည္။ ဟံသာ၀တီအနီးရွိ ေဟာင္းႏြမ္းပ်က္စီးေနသည့္ ေစတီပုထိုးမ်ားကို ျပဳျပင္သည္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ကို ျပင္ဆင္မြမ္းမံသည္။ ပုညေစတီဘုရားကို ကိုယ္လံုးေတာ္ျပည့္ ေရႊထည့္ပူေဇာ္သည္။ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္တြင္ ျပသာဒ္ေရႊေက်ာင္း၊ စစ္ကိုင္းမင္း၀ံေတာင္ထိပ္တြင္ ေလးထပ္ေရႊေက်ာင္းေတာ္တို႔ကို တည္ေဆာက္လႈဒန္းခဲ့သည္။ မဟာျမတ္မုနိကိုလည္း ေရႊကိုယ္လံုးေတာ္ျပည့္ ကပ္လႈပူေဇာ္ခဲ့သည္။
ထို႔ျပင္ ခမည္းေတာ္လက္ထက္ကဲ့သို႔ပင္ အမႈထမ္းမ်ားကို အစုလိုက္ ေနရာခ်ထားၿပီး ဘြဲ႔အမည္အရည္မ်ားေပးကာ ခ်ီးေျမွာက္သည္။ ျပည္ပမွ သံတမန္မ်ားကို လက္ခံေတြ႕ဆံုသည္။
ဘ၀နိဂံုး
ဟံသာ၀တီေခ်ာင္းသစ္အေနာက္ဖက္တြင္ ယာယီနန္းတည္၍ ေနထိုင္ေနစဥ္သားေတာ္ မင္းရဲဒိဗၺ လုပ္ၾကံသျဖင့္ ၂၉၊ ေမ၊ ၁၆၂၈တြင္ နတ္ရြာစံသည္။ နန္းစံသက္ ၂၂ႏွစ္၊သက္ေတာ္ ၅၀အတြင္းတြင္နတ္ရြာစံျခင္းျဖစ္သည္။ မႈးမတ္မ်ားလည္း နတ္ရြာစံသည္ကို ခ်က္ခ်င္းမသိပဲ တစ္ရက္လြန္မွ သိၾကသည္။ လုပ္ၾကံရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွာ နန္းလုလိုျခင္းမဟုတ္ေခ်။ မင္းရဲဒိဗၺက အေနာက္ေဆာင္မွ ကိုယ္လုပ္ေတာ္တစ္ဦး၏ သမီးႏွင့္ ၿငိစြန္းေနသည္ကို မင္းႀကီးသိသျဖင့္ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းသည္ကို မေက်နပ္၍ျဖစ္သည္ ဟုဆိုသည္။ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းဟု အမည္တြင္သည္ကလည္း ထိုကဲ့သို႔ ဟံသာ၀တီနန္းေတာ္၏ အေနာက္ဆက္ ယာယီနန္းေဆာင္တြင္ နတ္ရြာစံေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အေနာက္ဖက္လြန္မင္း နတ္ရြာစံလွ်င္ မႈးမတ္တို႔လည္း အေ၀းေရာက္ေနသည့္ အိမ္ေရွ႕မင္း ညီေတာ္ သတိုးဓမၼရာဇာ(သာလြန္မင္း) ႏွင့္ ညီေတာ္အငယ္ မင္းရဲေက်ာ္စြာကို အေၾကာင္းၾကားရန္ အခြင့္မသာပဲ အင္အားႀကီးေနသည့္ မင္းရဲဒိဗၺ၏ ဘက္သားမ်ားေၾကာင့္ မင္းရဲဒိဗၺကိုသာ နန္းတင္လိုက္ၾကေတာ့သည္။
အဓိပတိ 